ميرزه جبار عسکرزاده(باغچه‌بان)-(Mirzə Cabbar Əskərzadə(Bağçaban
اؤلومونون ۳۷ينجی ايل دؤنومو مناسبتی ايله
چؤگور وئبلاگيندان
ايراندا بيرينجی اوشاقلار باغچاسی و بيرينجی کارلار و لاللار مکتبلرينين قوروجوسو، ايلک اوشاق کتابلاری مؤلف، ناشر و رساملاريندن بيری اولان ميرزه جبار عسکرزاده(باغچه‌بان) شمسی ۱۲۶۴ينجی ايلده ايروان‌دا آنادان اولدو.
ايروان شهرينين مسجدلرينده تحصيله باشلادی. ۱۵ ياشيندا يوخسوللوق اوزوندن تحصيلی بوراخماغا مجبور قاليب، آتاسينين مسلکی اولان قنادليق و معمارليغا مشغول اولدو.
۱۲۸۴ونجو ايلده مذهبی چاتيشمالار اوزوندن دوستاغا(زندان) آليندی. حبسده "ملا نهيب" و "ملا باشی" هفته‌ليک درگيلرينی يايدی. درگيلرين يازيلارينی اؤزو يازيب رسملرينی ده اؤزو چکردی. درگيلری دوستاقدان ديشارييا گؤندرن ايسه اونون زنجيرداشی و حبس يولداشی ايدی.
دوستاقدان قورتولدوقدان سونرا حياتينی انسانليق و باريشا حصر ائتدی. اوشاقلار و خانيملارين تعليم-تربيه‌سينه چوخ اهميت وئرن ميرزه جبار عصرينين شرطلری و خطرلرينه باخماياراق قيزلارا ائوده درس وئرردی. اونون ايلک اثرلری اوشاقلار اوچون يازديغی "قيزيللی ياپراق" و "بايرامچيليق" آدلی منظوم کتابلار اولموشدور. ميرزه جبار عسکرزاده‌نين بو ايکی اثر ۱۲۹۰ينجی ايلده "عاجز" تخلصو ايله ايروان‌دا ياييلدی.
همان ايلده معروف ملا نصرالدين درگيسينده سياسی-ساتيريک(فکاهی، طنز) يازيلار و شعرلر يازماغا باشلادی. ۱۲۹۱ينجی ايلده ايروان‌دا "لک‌لک" [ايروان، 1914، هفته‌ليک مضحکه‌لی مجموعه. ناشرلر و مديرلر: م. مير فتح‌الله‌اوف، عسکرزاده(عاجز)]* هفته‌ليگينی چيخاردی.
بيرينجی دونيا ساواشينين باشلانماسی ايله، ائرمنيلرين روسلار و اروپاليلارين تحريک و حمايه‌سی ايله مسلمان خالقا سالديريب خالقی قتل عام ائتمه‌سی اوزوندن تورکيه‌يه گئتمگه مجبور قالدی. تورکيه‌نين ايغديرIğdır شهرينده اؤنجه تحويلدار و سونرا والی(فرماندار) اولدو.
ير مدت سونرا قوزئی آذربايجانا دؤندو و ايروان ولايتينين نوراشين شهرينده بير مکتب قوردو. آمّا گرگينليکلر اوزوندن بو ايشی دوام ائده‌بيلمدی. گرگينليک و چاتيشمالارين شدتلنمه‌سی ايله ۱۲۹۸ينجی ايلده عايله‌سی ايله بيرليکده ايرانا کؤچدو.
آذربايجانين مرند شهرينين احمديه مکتبينده بيرينجی صنف(کلاس) معلمی اولاراق ايشه باشلادی. ايراندا يازديغی بيرينجی اثری "خرخر" آدی ايله يازيب اؤگرنجيلری(شاگردلری) اوچون اجرا ائتديگی بير تئاتر اولموشدور.
۱۲۹۹ونجو ايلده قازانديغی شهرتدن دولايی، آذربايجان معارف رئيسی دعوتی ايله تبريزه گئديب يئنی اصول و اؤزونون ابداع ائتديگی يئنی يوللارلا تعليم-تربيه ساحه‌سينده چاليشماسينا دوام ائتدی. اوجمله‌دن بؤيوک ياشداکی تورکلره فارس ديلينی اؤگرتمک اوچون "الفبای آسان(آسان الفبا)" کتابينی حاضرلادی. موسيقی ايله تانيش اولان حيات يولداشی و امکداشی صفيه خانيم مير‌بابايی‌نين يارديمی ايله قيزلارا مخصوص صنفلرده درس وئرمکده ده باشاريلار قازاندی. بو دورده "جمعيت حمايت معلمين" و "جمعيت تئاتر"ی قوروب، "حيات معلمين" و " ائرکک خالا قيزی" آدلاری آلتيندا تنقيدی نمايشنامه‌لر يازدی.
شمسی ۱۲۹۸ينجی ايلدن اعتباراً مسيحی ميسيونرلر و دينی آزليقلارين تهراندا اوشاق باغچالارينی قورماغا باشلاديقلاری معلومدور. اؤنجه ۱۳۰۳ونجو ايلده تبريزين انجمن کوچه‌سينده ايرانين بيرينجی اوشاقلار باغچاسينی قوروب، اؤزو اوچون باغچه‌بان آدينی سئچدی. شمسی ۱۳۰۵ونجو ايلده چئشيدلی مخالفتلره سينه گره‌رک اوشاقلار باغچاسينين يانيندا يئرلشن معروف انجمن عمارتينده ايرانين بيرينجی کارلار و لاللار مکتبينی قوران اولدو.
پارلاق خدمتلرينه رغماً ۱۳۰۶ينجی ایلده تبريزی ترک ائتمگه مجبور اولوب فارس ولايتی معارف رئيسينين دعوتی ايله شيرازا گئتدی. شيرازدا پداگوژی، ادبيات و تئاتر فعاليتلرينی دوام ائتدی.
۱۳۱۱ده تهرانا گليب ۱۳۱۲ده "دبستان کرو لالها"نی قوروب عمرونون سونونا دک اوشاقلار و کار و لاللار تعليم-تربيه‌سی اوغروندا چاليشمالاری کناريندا، ادبيات، اينجه صنعت و تئاتر ساحه‌لرينده چاليشدی.
تئاتر، شعر و اوشاق ناغيل و حکايه‌لری موضوعلاريندا ۹ جلد فارسجا اثری نشر ائديلميشدير. پداگوژی و کار و لاللار تعليم-تربيه‌سينه داير ايسه ۱۳ اثری نشر ائديلميشدير.
تورکجه اثرلری ۱۲ جلددير. او جمله‌دن "رباعيات آذری خيام" آدی ايله ياييلان خيام رباعيلرينين تورکجه ترجمه‌سی. ۱۳۳۷ده باسيلان "باغچه‌بان رباعيلری(رباعيات باغچه‌بان)" اونون حيات فلسفه‌سی و دوشونجه طرزينی افاده ائدير.
۱۳۴۵ين آذر آيينين ۴ونده تهراندا ياشارکن دونياسينی دگيشميشدير. مزاری شهر ری‌ده ابن بابويه مزارليغيندادير. الله رحمت ائله‌سين. رحمتليک باغچه‌بانين شهريارين حيدر باباسينا يازديغی نظيره‌دن پارچالار:
عليکم‌السلام شهريار آغا!
چوخداندی قاچميشدين بيزدن اوزاغا
آياق باسمازدين بيزيم قوناغا
جوانليق دوريندن بو چاغادان(؟)
سن هئچ بيزدن ياد ائتمزدين
نه اولدو آی اوغول سن بيردن بيره
اونوتدوغون ائلی سالدين خاطره؟
چاغلايان سولارا، اسن يئللره
بو قوجا حيدره ائيله‌دين سلام؟
لطفون آرتيق اولسون عليک‌السلام
نه قدر دادلی ايميش سنين بو ديلين
ائشيدن کيمی بو سسينی ائلين
قوجا، جوان، اوشاق، قيز گلين
سنی دينله‌مگه قاچديلار چؤله
آنام قوربان اولسون بو شيرين ديله
فارس قيزلار آزديرميشدی عملين؟
کی فارسجايدی بوتون شعرين غزلين؟
حيدربابا يوردوندا بير گؤزلين
عشقينه بير قلم قويمازدين بئله
فارسيجا يازماقدان دويمازدين بئله
تهران گؤزللری يولونو کج ائتدی
کؤنلونو آپاريب سنی گيج ائتدی
دئه گؤروم يا فلک سنله لج ائتدی
دؤنگه وارميش دؤنوم وارميش بيلمه‌دين
آيريليق اؤلوم وارميش بيلمه‌دين
ايندی بيزی تازه گليب تاپيرسان
کؤنلوموزه کؤزلر قويوب ياخيرسان
حسرت ايله کئچنلره باخيرسان
گؤرورسن کی سولار آخيب گئديرميش
دوغولان قوجاليب اؤلوب ايتيرميش
چوخدا وئرمه، سيخينتی اؤز گؤنلونه
مهربان‌دير هر آتا اؤز اوغلونا
قاييتميسان ايندی کی سن يولونا
بويور گلين گؤز اوستونده يئرين وار
ائلين سنی سئوينج ايله قارشيلار
سلام ائيلر بوتون ائليميز سنه
باغچاميز، باغيميز، گولوموز سنه
اوزون مدت سوسان ديليميز سنه
دی گؤرک دئمه‌لی داها نه‌يين وار؟
افسوس کی سن گئج ديل آچدين شهريار
کيچيک اوشاق تزه ديله گلنده
آيری بير دادليليق اولار ديلينده
لذتی وار آغلاياندا گولنده
ايندي کي ديل آچدين سوسما، آغلا، گول
يامان سؤيله ياخشی سؤيله داغلا گول
